Tuesday, January 12, 2010

സക്കറിയയുടെ ഫ്‌ളാറ്റില്‍ നാഥുറാം

എരിതീയുടെ ഒരല നാഥുറാമിന്റെ ഇടംകണ്ണ്‌ കടന്നു പോകുമ്പോള്‍ പതിവുപോലെ വേദനയുടെ ആര്‍ത്തസ്വരം ഉയര്‍ന്നില്ല.
സഹനം എന്ന വാക്കിന്റെ അര്‍ത്ഥപരിമിതി നരകം നാഥുറാമിന്‌ നല്‍കിയ ജ്ഞാനശകലങ്ങളിലൊന്നായിരുന്നു.
നാരകീയാഗ്നിയുടെ ആര്‍ത്തലയ്‌ക്കുന്ന സമുദ്രത്തില്‍, പാപികളുടെ കഠോര നിലവിളികളുടെ നിലയ്‌ക്കാത്ത പ്രവാഹത്തില്‍, ഉള്ളുകീറുന്ന വേദനയെ കൈവിട്ടുപോയ നരജീവിതത്തിന്റെ ആനന്ദകാലം ഓര്‍മ്മയിലുണര്‍ത്തി നേരിടാന്‍ നാഥുറാം പഠിച്ചു കഴിഞ്ഞിരുന്നു.
മരണം എന്ന മോചനപ്രതീക്ഷ നരകത്തിലില്ലല്ലോ. അളവില്ലാത്ത കാലത്തിന്റെ അനന്തസ്ഥലികളില്‍, നിയതരൂപമില്ലാത്ത വിതാനങ്ങളില്‍, തീ എന്ന പരമസത്യം. വേദന എന്ന ഒറ്റ അനുഭവം. ആളിപ്പടരുന്ന തീ ഒന്നു വിഴുങ്ങി പിന്മാറുന്ന നിമിഷാര്‍ദ്ധത്തിന്റെ ഇടവേളയിലെ അനുഭവത്തെ വിവരിക്കാന്‍ ഏതു പദമാണ്‌ ഉപയോഗിക്കാനാവുക?
വിട്ടുപോകാനിടമില്ലാതെ, ആത്മാവ്‌ അഗ്നിയില്‍ കത്തി നീറിപ്പൊടിയുന്ന വേദനയുടെ ഉച്ചസ്ഥായിയില്‍ പോലും സഹനത്തിന്റെ പാഠങ്ങള്‍ നാഥുറാം വശപ്പെടുത്തിയതെങ്ങനെയെന്ന്‌ നാഥുറാമിനു പോലുമറിയില്ല. ആ നിമിഷങ്ങളില്‍ അര്‍ദ്ധനഗ്നനായ വൃദ്ധന്റെ കാരുണ്യം തുളുമ്പുന്ന നയനങ്ങള്‍ നാഥുറാമിന്റെ ഉള്‍ക്കണ്ണില്‍ തെളിഞ്ഞുവരുന്നതെന്തെന്ന്‌ അയാള്‍ ആശ്ചര്യം കൂറിയിട്ടുണ്ട്‌.
പരോള്‍!
നരകത്തിന്‌ നരകത്തിന്റെ നീതി. സഹനം ശീലിച്ച ആത്മാക്കള്‍ക്ക്‌, ശിക്ഷ ശിരസ്സുകുനിച്ചു വാങ്ങുന്നവന്‌ നരകം നല്‍കുന്ന കാരുണ്യം.
മോചനം!
നാഥുറാം നരകകവാടം കടന്ന്‌ മനുഷ്യശരീരധാരിയായി പുറത്തുവന്നു. ഭൂമിയില്‍ മനുഷ്യന്‍ തന്റെ ചെറുബുദ്ധികൊണ്ട്‌ ഉണ്ടാക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന കാലക്കണക്കില്‍ പരോള്‍കാലം എത്ര ദിവസം വരുമെന്നറിയില്ല. ആജ്ഞ എപ്പോഴും വരാം.
നരകത്തിനു പുറത്ത്‌, മുകളിലും താഴെയു മല്ലാത്ത, പ്രകാശവും ഇരുട്ടും ഇല്ലാത്ത, ദിക്കു കളില്ലാത്ത ഒരിടത്ത്‌ നാഥുറാം സന്ദേഹിയായി നിന്നു.
പച്ചഗ്രഹത്തിലെ തന്റെ ജന്മഭൂമിയായ അര്‍ദ്ധദ്വീപ്‌ നാഥുറാമിന്‌ ലോകാന്തരങ്ങള്‍ക്കപ്പുറത്തുനിന്നേ തിരിച്ചറിയാനായി.
അനാഥം!
വൃദ്ധനെ ചിത്രവും പുസ്‌തകവും പുരാവസ്‌തു വുമാക്കി നാട്‌ ഇപ്പോഴും പേറുന്നുണ്ടാവും.
നോക്കി നില്‍ക്കേ, ഇടനെഞ്ചില്‍ തുളച്ചുകയറുന്ന ഒരു വെടിയുണ്ടയുടെ ആളുന്ന അഗ്നി നാഥുറാമിന്റെ ഉള്ളുകീറി.
എങ്ങോട്ടാണ്‌ പോവുക? എന്റെ ഹിന്ദുസ്ഥാനില്‍ എന്റെ ഇടം ഏത്‌?
എനിക്ക്‌ ഇടമില്ല. അല്ലെങ്കില്‍ ഹിന്ദുസ്ഥാനില്‍ എല്ലായിടവും എനിക്കുള്ളതു തന്നെ.
നിശ്ചയമില്ലാതെ പോവുക. കണ്ണടച്ചുള്ള ഒരു പതനം അത്‌ നിശ്ചയിക്കട്ടെ.
ഭാരതത്തിന്റെ പശ്ചിമതീരത്ത്‌, അറേബ്യന്‍ കടലിന്റെ ഓരത്ത്‌, ഇരുളിനെ കീറിമുറിച്ചുകൊണ്ട്‌ അന്ന്‌ അര്‍ദ്ധരാത്രി ഒരു ധൂമകേതു കത്തിവീണു.
അനന്തപുരിയിലെ നിദ്രാവിഹീനരും നിശാചരരും ഭീകരമായ ആ ശബ്‌ദം കേട്ട്‌ ഞെട്ടി.
സൂര്യന്‍ തിരുവനന്തപുരം റെയില്‍വേ സ്റ്റേഷനില്‍ ഇരുട്ട്‌ ഊതിയകറ്റാനെത്തിയപ്പോള്‍ നാഥുറാം കണ്ണുകള്‍ തുറന്നു. `തിരുവനന്തപുരം' എന്ന വിളക്കക്ഷരങ്ങള്‍ വായിച്ചു.
ആദ്യമായാണ്‌ മലയാള അക്ഷരങ്ങള്‍ നാഥുറാം കാണുന്നത്‌. എങ്കിലും അയാള്‍ക്ക്‌ അവ വായിക്കാനായി. പരേതര്‍ക്ക്‌ ഏതു ഭാഷയും വായിക്കാം. ഏതു ഭാഷയിലും സംസാരിക്കാം. ഭാഷയുടെ പരിമിതികള്‍ ഇഹലോകജീവന്റെ മാത്രം പ്രശ്‌നമാണല്ലോ.
നഗരം ഉണരുന്നത്‌ എത്ര പെട്ടെന്നാണ്‌. പ്രഭാതത്തോടൊപ്പം ആക്രാന്തവും പരദൂഷണവും പാരയും പരക്കംപാരച്ചിലുംകൊണ്ട്‌ നഗരം സജീവമായി.
ശ്രീശങ്കരന്റെ നാട്‌ - നാഥുറാം വിചാരിച്ചു. നന്നായി. വളരെ നന്നായി.
നാഥുറാം പ്ലാറ്റ്‌ഫോമിലൂടെ വെറുതേ നടന്നു. യൂറോപ്യന്‍ വേഷധാരികളായ മലയാളിമക്കള്‍. ഇവരൊക്കെ അതിരാവിലെ എങ്ങോട്ടു പോകുന്നു?
ഒരാള്‍ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമിലെ ഒരു ബഞ്ചില്‍ വായിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. നാഥുറാം അയാളുടെ അരികില്‍ ചെന്നിരുന്നു.
ഒരുവേവലാതിയുമില്ലാത്ത ഒരു മനുഷ്യന്‍. എന്താവാം അയാള്‍ വായിക്കുന്നത്‌? നാഥുറാം അതിലേക്ക്‌ പാളി നോക്കി. ഒരു മലയാള പുസ്‌തകം.
ഇതാണെന്റെ പേര്‌ - ഗ്രന്ഥനാമം നാഥുറാം വായിച്ചു.
എന്തൊരു പേര്‌!
ശാന്തയാത്രികന്‍ അവസാനത്തെ പേജിലാണ്‌. വൃദ്ധന്‌ ഇനി പേരില്ല. ബ്രഹ്മത്തിങ്കല്‍ ഒന്നിനും പേരില്ല എന്ന അവസാന വരി വായിച്ചുതീര്‍ന്നതും എവിടെയോ തീവണ്ടിയുടെ കൂക്കുവിളി കേട്ടു.
അതയാളുടെ വണ്ടിയായിരുന്നില്ല. അയാള്‍ പുസ്‌തകമടച്ചുവച്ച്‌ വീണ്ടു സൗമ്യനായി.
ബാഗിനുമേല്‍ വച്ച പുസ്‌തകത്തിന്റെ പുറം ചട്ടയിലെ ബ്ലര്‍ബ്‌ നാഥുറാം വായിച്ചു:
സ്വതന്ത്രഭാരതരാഷ്‌ട്രീയ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്‌തനായ ഘാതകന്റെ മനസ്സിലേക്ക്‌ സക്കറിയ പണിയുന്ന നൂല്‍പ്പാലമാണ്‌ ഈ നോവല്‍..... വധശേഷമുള്ള ഘാതകന്റെ മനോവ്യാപാരങ്ങളിലൂടെ നോവലിസ്റ്റ്‌ നിഗൂഢയാത്ര ചെയ്യുന്നു.
പേരറിയാത്ത ഒരു വികാരത്തിന്റെ ലോഹദ്രവം നാഥുറാമിന്റെ ഉള്ളിലൂടെ ഉരുകിയിറങ്ങി.
ദൈവമേ!
ആരെക്കുറിച്ചാണിത്‌?
വൃദ്ധനെ ഞാനും എന്നെ ഈ ജനതയും വധിച്ച ശേഷവും വൃദ്ധന്‍ ജീവിക്കുന്നത്‌ മനസ്സിലാക്കാം. പക്ഷേ ഞാന്‍.... എന്നെക്കുറിച്ച്‌ ഇക്കാലവും ചിന്തിക്കുന്നത്‌ ആര്‌?
പാര്‍ലമെന്റിന്റെ സെന്‍ട്രല്‍ ഹാളില്‍ അയാളുടെ ഗുരുജിയുടെ ചിത്രം വൃദ്ധന്റെ ചിത്രത്തിനരുകില്‍ അനാച്ഛാദനം ചെയ്യപ്പെട്ടത്‌ നാഥുറാം അറിഞ്ഞി രുന്നില്ലല്ലോ.
പരേതന്മാര്‍ എല്ലാം അറിയുന്നില്ല.
എല്ലാം അറിയുന്നത്‌ ബ്രഹ്മം മാത്രമാണ്‌. നാഥുറാം പുസ്‌തകത്തിലേക്ക്‌ കണ്ണെടുക്കാതെ നോക്കുന്നതു കണ്ട ശാന്തമുഖന്‍ നാഥുറാമിനോട്‌ ഒരു പുഞ്ചിരി പങ്കുവച്ചു.
നാഥുറാമും ചിരിച്ചു. ചിരിയുടെ രാസവിദ്യ തനിക്ക്‌ നഷ്‌ടപ്പെട്ടിട്ടില്ലല്ലോ എന്ന്‌ അയാള്‍ ചിന്തിക്കുകയും ചെയ്‌തു.
`ആ പുസ്‌തകം ഒന്നു തരാമോ?' - നാഥുറാം ചോദിച്ചു.
യാത്രികന്‍ വിസ്‌മയത്തോടെ അയാളെ നോക്കി. നാഥുറാമിന്റെ ഉത്തരേന്ത്യന്‍ വേഷവും അയാളുടെ പച്ചമലയാളവും തമ്മില്‍ ഒരു പൊരുത്ത ക്കേട്‌ അയാള്‍ക്ക്‌ തോന്നിയിരിക്കണം.
അയാള്‍ നാഥുറാമിന്‌ പുസ്‌തകം നീട്ടി. നാഥുറാം വിറയ്‌ക്കുന്ന കൈകളോടെ അതു വാങ്ങി. പുറംചട്ടയിലെ പഴകിത്തുരുമ്പിച്ച ഒരു തോക്കിന്റെ ചിത്രം നാഥുറാമിനെ വീണ്ടും ഓര്‍മ്മയുടെ നരകത്തിലേയ്‌ക്ക്‌ തള്ളി.
1948 ജനുവരി 30 വൈകുന്നേരം 5 മണി.
ഈ മണ്ണ്‌ കണ്ട ഏറ്റവും വലിയ പാപി ചരിത്ര ത്തില്‍ രക്തമുദ്ര പതിപ്പിച്ചത്‌ അന്നാണ്‌.
വേദനകടിച്ചമര്‍ത്തിക്കൊണ്ട്‌ നാഥുറാം പുസ്‌തകം മറിച്ചുനോക്കി.
ഒരനൗണ്‍സ്‌മെന്റും തീവണ്ടിയുടെ കൂകലും പ്ലാറ്റ്‌ഫോമിലെ ജനക്കൂട്ടത്തെ ഉണര്‍ത്തി. തിരക്ക്‌. പാച്ചില്‍.
പുസ്‌തകത്തിന്റെ ഉടമയെവിടെ?
നാഥുറാമിന്റെ കണ്ണുകള്‍ എമ്പാടും പരതി.
തീവണ്ടി നീങ്ങാന്‍ തുടങ്ങി.
പുസ്‌തകം നാഥുറാമിന്റെ കൈകളില്‍ അനാഥ മായി.
ആദ്യപേജിലെ സക്കറിയ നാമധാരിയായ ഗ്രന്ഥകര്‍ത്താവിനെക്കുറിച്ചുള്ള കുറിപ്പുമുതല്‍ സക്കറിയയുടെ മറ്റു കൃതികളിലൂടെ, പ്രസാധകക്കുറിപ്പിലൂടെ, കടപ്പാടിലൂടെ, അര്‍ജ്ജുന ഫല്‍ഗുന എന്ന ആദ്യ അദ്ധ്യായം മുതല്‍ ബ്രഹ്മത്തിങ്കല്‍ ഒന്നിനും പേരില്ല എന്ന അവസാനഅദ്ധ്യായത്തിലെ അവസാന വരിവരെ അയാള്‍ തീപിടിച്ച ഒരു തീവണ്ടി യെപ്പോലെ സഞ്ചരിച്ചു.
വായന കഴിഞ്ഞ്‌ നാഥുറാം ഏറെനേരം നിശ്ചലനായി ഇരുന്നു.
അയാള്‍ക്ക്‌ ഉള്ളു പൊള്ളി നീറാന്‍ തുടങ്ങി. ഉള്ളിലെ തീയടങ്ങിയപ്പോള്‍ ചിരി വന്നു.
ഇപ്പോള്‍ നാഥുറാം തിരുവനന്തപുരത്തെ തമ്പാനൂര്‍ തെരുവിലൂടെ നടക്കുകയാണ്‌.
തെരഞ്ഞെടുപ്പുകാലം. മൂവര്‍ണ്ണവും ചുവപ്പും കാവിയും പേറി പാറുന്ന കൊടികളുടെ ഉത്സവം.
തെരുവില്‍, ചീറിപ്പായുന്ന വാഹനങ്ങള്‍ക്ക്‌ ഇഞ്ചുകള്‍ മാത്രം അകലെ റോഡിലിരുന്ന്‌ ഒരു കൊച്ചുകുട്ടി കളിക്കുന്നു. പല്ലില്ലാത്ത മോണകാട്ടി കുട്ടി നാഥുറാമിനെ നോക്കി ചിരിച്ചു.
പൊടുന്നനെ, ചീറിവരുന്ന ഒരു വാഹനം കണ്ട്‌ അയാള്‍ക്ക്‌ ഉള്ളുകാളി.
നാഥുറാം കുട്ടിയെ വാരിയെടുത്ത്‌ ഫുട്‌പാത്തി ലിരുത്തി. തൊട്ടപ്പുറത്ത്‌ മരച്ചുവട്ടില്‍ കൂടിനിന്നിരുന്ന നാടോടിക്കൂട്ടത്തിലെ കുട്ടിയുടെ അച്ഛനമ്മമാര്‍ വിസ്‌മയത്തോടെ അത്‌ നോക്കിനിന്നു.
നാഥുറാം ഇപ്പോള്‍ സെക്രട്ടറിയേറ്റിനു മുന്നിലുള്ള കറന്റ്‌ ബുക്‌സ്‌ ഷോറൂമിലേയ്‌ക്ക്‌ കയറിച്ചെല്ലുകയാണ്‌. കൈകളില്‍ ഇതാണെന്റെ പേരുമായി സക്കറിയയുടെ വിലാസമന്വേഷിച്ച അയാള്‍ കൗണ്ടറിലിരുന്ന ഷോറൂം മാനേജരെ അമ്പരപ്പിച്ചു.
ഇപ്പോള്‍ തിരുവനന്തപുരത്തെ പാരീസ്‌ റോഡിലുള്ള വത്സലാ നഴ്‌സിംഗ്‌ ഹോമിന്‌ എതിര്‍വശത്തുള്ള കെട്ടിട സമുച്ചയത്തിനു മുന്നില്‍ നാഥുറാം ഓട്ടോറിക്ഷയില്‍ വന്നിറങ്ങുകയാണ്‌. ഓട്ടോറിക്ഷക്കാരനോട്‌ അഞ്ചു മിനിട്ട്‌ കാത്തു നില്‍ക്കാന്‍ പറഞ്ഞ്‌ നാഥുറാം മൂന്നാം നിലയിലെ സക്കറിയയുടെ ഫ്‌ളാറ്റിലേക്കു കയറിച്ചെന്നു.
വായനയില്‍ മുഴുകിയിരുന്ന സക്കറിയയോട്‌ അയാള്‍ ചോദിച്ചു:
`മിസ്റ്റര്‍ സക്കറിയ?'
`അതേ'.
കഥാപാത്രം കഥാകാരനെ നോക്കിനിന്നു.
സക്കറിയ നാഥുറാമിനെ സംശയത്തോടെ നോക്കി. കൈയിലിരിക്കുന്ന ഇതാണെന്റെ പേര്‌ ശ്രദ്ധിച്ച സക്കറിയ പറഞ്ഞു:
`ഇരിക്കാം'
നാഥുറാം സക്കറിയയ്‌ക്ക്‌ അഭിമുഖമായി ഇരുന്നു.
നാഥുറാമിന്റ തീക്ഷ്‌ണനയനങ്ങള്‍ ശ്രദ്ധിച്ച സക്കറിയ ഇയാളെ എവിടെയോ കണ്ടിട്ടുണ്ടല്ലോ എന്നോര്‍ത്തു. കണ്ടുപിടിക്കാന്‍ ഓര്‍മ്മകളുടെ അറകള്‍ കയറിയിറങ്ങി നിരാശനായി.
`സംശയിക്കേണ്ട, നാം തമ്മില്‍ ഇതിനുമുമ്പ്‌ കണ്ടിട്ടില്ല.' നാഥുറാം പറഞ്ഞു.
`എവിടെയോ കണ്ടുമറന്ന ഒരു മുഖം പോലെ' - സക്കറിയുടെ മൃദു സ്വരം.
`ഞാന്‍ മോഹന്‍ദാസ്‌' - നാഥുറാം സ്വയം പരിചയപ്പെടുത്തി.
നാഥുറാം പുസ്‌തകം മറിച്ചുകൊണ്ടു പറഞ്ഞു:
`നിങ്ങള്‍ വൃദ്ധന്‌ എന്തെല്ലാം ബഹുമതികളാണ്‌ നല്‌കിയിരിക്കുന്നത്‌. കള്ളന്‍, പൂച്ചസന്യാസി, വഞ്ചകന്‍, മായാവി, ഹിംസ്രമൃഗം, സൂത്രക്കാരന്‍, ഹൈന്ദവരുടെ ശത്രു....'
സക്കറിയ ഒരു വിളറിയ ചിരി ചിരിച്ചു. നാഥുറാം തുടര്‍ന്നു: `വൃദ്ധന്‌ ഞാന്‍ മൂന്നു വെടിയുണ്ടകള്‍ നല്‌കി. ഇപ്പോള്‍ പരോള്‍ കാലത്തും പശ്ചാത്താപ ത്തിന്റെ നരകാഗ്നിയില്‍ ആത്മാവ്‌ വെന്തുപൊള്ളുന്നു. നിങ്ങള്‍ എന്നെ മനസ്സിലാക്കാന്‍ എന്റെ പൂര്‍വ്വ ജന്മങ്ങള്‍ മനസ്സിലാക്കാന്‍ നോവല്‍ എഴുതി. ഞാന്‍ നന്ദി പറയാന്‍ വന്നതാണ്‌'.
സക്കറിയ നിശ്ശബ്‌ദനായി ഇരുന്നു.
നാഥുറാം തുടര്‍ന്നു: `വൃദ്ധന്‌ വ്യാജ അനു കര്‍ത്താക്കള്‍, എനിക്ക്‌ യഥാര്‍ത്ഥ അനുയായികള്‍. വൃദ്ധന്‌ വിമര്‍ശകര്‍, എനിക്ക്‌ താങ്കളെപ്പോലെ എന്നെ മനസ്സിലാക്കുന്ന എഴുത്തുകാര്‍... ചരിത്രത്തിന്റെ കോമഡികള്‍.'
സക്കറിയ ചിരിക്കാന്‍ ഒരു വിഫലശ്രമം നടത്തി.
നോവല്‍ വായിച്ച്‌ ചിത്തഭ്രമം ബാധിച്ചതായിരിക്കുമോ?- സക്കറിയ ആലോചിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്‌ ചെറിയ പേടി തോന്നി. മുന്‍വാതില്‍ തുറന്നിട്ടി രുന്നതില്‍ ഖേദവും.
`മോഹന്‍ദാസ്‌ എവിടെ നിന്നു വരുന്നു?' - സക്കറിയ സൗമ്യസ്വരത്തില്‍ ആരാഞ്ഞു.
പൊടുന്നനെ നാഥുറാം പൊട്ടിച്ചിരിച്ചു.
ഭയത്തിന്റെ ഒരു ശീതക്കാറ്റ്‌ സക്കറിയയുടെ ശരീരം തലോടി കടന്നുപോയി.
ചിരിയൊടുങ്ങിയപ്പോള്‍ നാഥുറാം പറഞ്ഞു:
`മോഹന്‍ദാസ്‌.... വൃദ്ധന്റെ പേര്‌. താങ്കള്‍ എനിക്കു നല്‌കിയ പേര്‌.... താങ്കള്‍ വൃദ്ധന്റെ പേരും എനിക്കു തന്നു.'
ഒരു നിമിഷത്തെ നിശബ്‌ദത.
`പക്ഷേ, ഞാനത്‌ ഉപേക്ഷിക്കുകയാണ്‌ എഴുത്തു കാരാ. വൃദ്ധന്റെ യാതൊന്നും എനിക്കുവേണ്ട. മരിച്ചവന്‌ പേരുകൊണ്ട്‌ ഉപയോഗമില്ലെന്ന്‌ താങ്കളുടെ നോവലിലുണ്ടല്ലോ. അതുകൊണ്ട്‌ താങ്കള്‍ ഈ പേര്‌ തിരിച്ചെടുത്തുകൊള്ളുക. സൂര്യന്‍ സൂര്യനായും ഇരുട്ട്‌ ഇരുട്ടായും നിലനില്‍ക്കട്ടെ.'
നാഥുറാം കസേരയില്‍ നിന്ന്‌ എഴുന്നേറ്റു. സക്കറിയയും അറിയാതെ എഴുന്നേറ്റു.
`മിസ്റ്റര്‍ സക്കറിയ, എനിക്ക്‌ താങ്കളുടെ പേരു വേണം. ഞാനതെടുക്കുന്നു. നിങ്ങള്‍ക്ക്‌ എന്നെ ഇനി പോള്‍ സക്കറിയ എന്നു വിളിക്കാം.'
വീണ്ടും ഭിത്തികള്‍ കിടുങ്ങുമാറ്‌ നാഥുറാം പൊട്ടിച്ചിരിച്ചു.
പിന്നീടുള്ള ചില നിമിഷങ്ങളില്‍ പ്രപഞ്ചം മുഴുവന്‍ ഇരുട്ടായിരുന്നു.
താഴെ ഒരു ഓട്ടോ റിക്ഷ സ്റ്റാര്‍ട്ടു ചെയ്യുന്ന ശബ്‌ദം ഭൂമിയിലേയ്‌ക്ക്‌ വെളിച്ചം കൊണ്ടുവന്നു.
സക്കറിയ കസേരയില്‍ ഇരുന്നു.
പൊടുന്നനെ, തെരുവിനെ കീറിമുറിച്ചുകൊണ്ട്‌ പാഞ്ഞുപോയ, `ശിവസേന' എന്ന്‌ രക്തനിറത്തിലെ അക്ഷരങ്ങളില്‍ എഴുതിവച്ച ഒരു ആംബുലന്‍സിന്റെ ആര്‍ത്തനാദം സക്കറിയയെ നടുക്കി.